Zeszyt TRZEBIEŃ 80, Paweł L.

W każdej miejscowości, w której mieszkaliśmy, nie było szkoły. Mieszkając w Białej, uczęszczaliśmy do szkoły podstawowej w Świerznie (tam również przyjąłem I Komunię Świętą) — klasa druga i część trzeciej — oraz do szkoły podstawowej w Przytocku — część klasy trzeciej. Ostatnie trzy miesiące klasy trzeciej kończyłem w Żydowie, mieszkając już w Gołogórze.

Nie dość, że szkoły brak, to i innych lokali rozrywkowych również.

Miejscowość, gdzie znajdowała się główna siedziba i biura PGR-u Biała, nazywa się Świerzenko. Jak łatwo się domyślić, Świerzenko jest położone blisko Świerzna.

Świerzno to szkoła i kościół, a Świerzenko to rozrywka. Dojechać do Świerzenka, rzecz jasna, najczęściej nie było jak. Mało kto posiadał auto, a autobusów już wtedy kursowało bardzo mało albo na bilet nie było. [...]

„Życie jest jak miecz, na którym jest kilka szczerb. Na nim wpisał się Bóg.

KOCHAJ — ZWYCIĘŻAJ — CIERP”.

Kochanemu synkowi — Mamusia

Biała, 17.03.1987

„Kochaj róże kochaj bratki, a najbardziej serce Matki”

Kochanemu bratu — siostra Anna

Biała, 1987

„Ucz się Pawełku ucz, bo nauka to potęgi klucz. Gdy ten klucz zdobędziesz uczonym będziesz”.

Kochanemu bratu — Karol

Biała, 15.12.1987

To były tylko dwa lata na ziemiach białych. Mała wioseczka — można by napisać. Wspaniali koledzy i koleżanki z podwórka — mocno zapamiętani.

Całe dzieciństwo na wsi. Bez galerii handlowej, bez internetu, bez telefonu, bez komputera i można jeszcze wymieniać dalej „bez”…

Wydawałoby się, że bez wielu rzeczy, ale wtedy tych rzeczy nie potrzebowaliśmy.

I dziś zastanawiamy się, jak to wszystko funkcjonowało. Jak widać, daliśmy radę. Można przynajmniej o tym dziś napisać. Po prostu zajmowaliśmy się sobą. Wstawałem rano, nie idąc do szkoły, od razu na dwór i do znajomych. Wycieczki po wsi, zabawy oraz wyprawy poza wieś.

Jak wiadomo było, Tomek był bardzo kreatywny — stał się tak zwanym naszym przywódcą stada i ciągle, ale to ciągle, wpadał na [...]

Miałem wtedy sześć lat, kiedy to musiałem zostać sam z dziadkiem Bolkiem, a mama musiała załatwić sprawę w Bobolicach.

Oczywiście byłem synusiem mamusi i za żadną cenę nie chciałem zostać.

Wtedy to dziadek Bolek wyraził swoje niezadowolenie i jakże przyłożył mi klapsa, a jeden palec miał wykrzywiony, to pamiętam do dziś. Rozpacz moja była ogromna. Jak to się mogło stać? Zostawiono mnie i jeszcze klapsem potraktowano. Mamuśka oczywiście pojechała razem z Kasią Różyło. Dziadek Bolek, aby ukoić moje cierpienia, zastosował terapię polegającą na wbijaniu gwoździ w drewniany klocek. Udział w projekcie okazał się udany i szybko zapomniałem, dlaczego płakałem. Po jakimś czasie próbowałem znaleźć ów klocek, ale bez skutku. Zaginął i nigdy już go więcej nie widziałem.

Dziadek Bolek miał wszędzie znajomości. Załatwiał, co się dało, jak trzeba było, to i w mordę dawał (jak się należało). Miałem mieć wyleczone ząbki przednie u najlepszej dentystki w gminie Bobolice. Niestety, kiedy zobaczyłem igłę, którą miałem mieć zrobione znieczulenie, zwiałem ile sił w nogach i nie udało się mnie dogonić. Darowali sobie leczenie. Byłem strasznie przerażony. Do dziś mam przed oczami igłę grubą jak na konia.

Wieś bardzo mała. Przelotowa. Droga wojewódzka łącząca Koszalin z Bytowem. Mieszkańców niewielu. Dziś około stu szesnastu osób zasiedla tę wioszczynę. Wtedy to bardzo intensywnie przyjaźniliśmy się z rodzeństwem o nazwisku Macionga (Monika i Tomasz) oraz Piotrem Siatkowskim. Również z Anną Grzybowską, która to bardzo często odwiedzała Maciongów. To był krótki okres, ale więzi dziecięce stały się mocne i do dziś miło wspominam wydarzenia wtedy to przez nas tworzone. A wyobraźnia i kreatywność nasza nie miały końca. Szczególnie Tomek wpadał na wspaniałe pomysły i był liderem w ich realizowaniu.

Obok naszego pierwszego zamieszkiwanego DOMU przebiega droga prowadząca do Przytocka. Obok jezdni piękne lasy z patykami, połamanymi gałęziami, kamieniami. Nasz wspaniały pomysł to taki, że należy zbudować solidną tamę dla niedługo przejeżdżającego [...]

To były piękne dni. Słoneczne dni. Młodzi, piękni, pełni entuzjazmu i energii do działań. Wyobraźni i kreatywności. Jak my wtedy się zgadywaliśmy bez telefonów?

Dziś zachodzę w głowę i tego akurat nie pamiętam. Telepatia działała pełną parą.

Rok 1987. Miesiąc sierpień. Dzień miesiąca dwudziesty siódmy. Cudowna pogoda. Blisko naszego drugiego zamieszkiwanego domu. Teren PGR-u. Ogrodzony. Zielony i zadbany. Trawa wykoszona. Zbudowano nam scenę pod fantastyczny koncert gwiazd. Gwiazd wsi Biała. Czyli nas.

My, dzieci z wioski Biała, zorganizowaliśmy się, aby dać moc na cichej wsi. Scena jak ta lala. Mikrofony prowizoryczne — z drewna wydłubane — ale to nic. Kurtyna i solidne wejścia na scenę. Widownia zacna. Nasza. Nasi rodzice, znajomi i ich znajomi. Mnóstwo ludzi przyszło nas oglądać. I [...]

Najczęściej to, oczywiście, w okresie wakacyjnym wyjeżdżaliśmy do pobliskiego Kurowa w celu odwiedzin babci Genowefy i dziadka Bolesława. Były oczywiście lata osiemdziesiąte. Pewnego lata w sierpniu wybraliśmy się właśnie wtedy, kiedy były żniwa. Całe nasze wujostwo pełną parą rozwijało rolnictwo i realizowało się biznesowo. Dołączyliśmy i my. Jednak zapewne w celu niezłej zabawy i rozrabiania oraz wyjadania czereśni z pobliskich drzew posesji wujostwa. Czereśni wtedy było co niemiara. Jednak czasami szpaki nieźle nawywijały i tylko pestki na krzakach zostawiały.

Przy żniwach skakaliśmy po już zebranym i wymamłanym życie i podjadaliśmy nasiona. Wujostwo razem z dziadkiem — przed wrzuceniem żyta na strych chlewni — szykowali miejsce, aby żyto mogło być wysypane i nie spadało na dół, do chlewni. Przybijano płyty wiórowe, wykorzystując monety jednozłotowe jako podkładki. Oryginalna podkładka była droższa od złotówki, dlatego ta druga była lepszym rozwiązaniem.

Na podwórku, jak zwykle, pełno niebezpieczeństw. Jedno z nich trafiło i na mnie. Nadepnięty przeze mnie, wystający gwóźdź ze starej sztachety wbił mi się solidnie w stopę. Na szczęście ciotki, zaopatrzone w wodę utlenioną, szybko zareagowały i opatrzyły ranę.

Warto wspomnieć, że na podwórku wujostwa znajdował się betonowy basen. Niewielki, w formie wanny, ale prostokątny. Podczas wakacji zawsze, kiedy słońce parzyło, mogliśmy się tam kąpać całymi dniami. A później częstowani byliśmy mlekiem prosto od krowy (jeszcze ciepłym), przefiltrowanym przez pieluchę tetrową. Raczej nie pamiętam, aby smakowało. Bardziej smakuje przetworzone i czasami posłodzone.

Mania zbieractwa była, jest i będzie. Choć niewielu decyduje się w ogóle tego nie robić. Większość jednak zbiera różnorakie gadżety i inne bibeloty. Później oczywiście dokonuje się selekcji, wyrzuca się to, co się znudziło, co zużyło, lub oddaje w inne ręce.

W latach osiemdziesiątych zbyt wiele rzeczy to nie było, a jak już były, cieszyły ogromnie — i chęć posiadania i gromadzenia także była ogromna. Toteż wtedy zbieraliśmy wszystko, co można było zbierać, co posiadało jakąkolwiek wartość — według nas rzecz jasna. Wszystko, co mogliśmy przechowywać w domu — w szufladach naszych kredensów.

Na tamte czasy rarytasem do zbierania były papierki po cukierkach oraz opakowania po zapałkach. Zbieraliśmy wszystkie, jakie przeszły przez nasze ręce. Pogniecione, ale kolorowe. Oczywiście trafiało się, że ktoś z nas posiadał takie same wzory, i umawialiśmy się w centrum wsi na wymiany. W biały, słoneczny dzień, aby nie wzbudzać podejrzeń wśród starszych mieszkańców wsi. Wymiana działała pełną parą. Nasze szczęście polegało na tym, aby zebrać jak najwięcej i jak najwięcej różnych.

Kolejną rzeczą, jaka nadawała się do zbierania, były pudełka po zapałkach. Do dziś miga mi obraz pudełka przywiezionego z zagranicy przez jednego z mieszkańców — pudełka z elementem metalowym.

Jakie czasy, takie kolekcje. Tak to wtedy było. Taki posiadaliśmy status. To nas cieszyło. Proste rzeczy, a bawiły i zajmowały nam dziecięcy czas.

Dziś jest inaczej…

Zabytkowy budynek, zwany dworkiem, pełnił funkcję więzienia w latach 1960 — 1992. W latach, kiedy to miejscem mego zamieszkania był Trzebień, więzienie było w pełnym rozkwicie.

Wielu klawiszy mieszkało właśnie w Trzebieniu, no i rzecz oczywista — mieli bardzo blisko do pracy. Osoby, które odbywały kary więzienia właśnie w Trzebieniu, nie miały w swojej historii ciężkich przestępstw. Można ich było spotkać na terenie wsi. Nie byli niebezpieczni dla mieszkańców.

Wykonywali prace dla miejscowego PGR-u i pomagali w wielu zajęciach mieszkańcom wsi. Gdy się z nimi rozmawiało, okazywało się, że wszyscy są niewinni i nie wiedzą, dlaczego siedzą w pace. Mówili nam, że to pomyłka i zostali (za każdym razem) wrobieni. Jako płotki siedzą, a grube rekiny dalej rządzą na wolności. [...]

Jak zwykle. Miejsca na wioseczce za mało i musieliśmy szukać miejsc innych, poza cywilizacją, aby świetnie się pobawić. Tym bardziej, że przy samej wsi nie było żadnego jeziorka, aby popluskać się i poskakać w wodzie. Latem i późną wiosną bardzo często chodziliśmy gromadkami nad jeziorko, w którym mogliśmy się pokąpać, wykąpać, popluskać, pochlapać, popływać, jeśli ktoś potrafił. Zwoływaliśmy się bardzo szybko. Hasło „Jezioro Cmentarne” i naprzód przygodo! Dlaczego jezioro nosi nazwę „cmentarne”? Tego nikt nie potrafił wyjaśnić. Zbiornik wodny znajduje się niedaleko wsi. Bardzo szybko docieraliśmy na miejsce. Jedna plaża. Jedno wydeptane przez nas wejście do wody. Kąpaliśmy się godzinami. Czasami trzęśliśmy się z zimna, aż szczęki same klekotały i zęby o zęby uderzały, co niezły dźwięk dawało. Było przyjaźnie [...]

Przeprowadzając się do Trzebienia, nie chodziłem jeszcze do szkoły. Ale kiedy zacząłem, okazało się, że trzeba było dojeżdżać kilka kilometrów do pobliskich Drzewian. To tam znajduje się do dziś szkoła podstawowa, do której uczęszczałem w zerówce i klasie pierwszej. Jako pięciolatek brałem udział w choinkach — zabierany przez starszą siostrę.

Specjalny tornister ze świecącymi odblaskami modny był wśród uczniów. Taki wzór na owe czasy. Kto nie miał tornistra, ten musiał w reklamówce nosić książki i zeszyty. Worek na kapcie również był niezbędny, gdyż trzeba było mieć obuwie na zmianę. Wtedy w szkole jak dziś w szpitalu — ściągamy buty i nie brudzimy podłogi.

W szkolnym sklepiku pełno słodyczy. Uległem pokusie i wydałem całe 200 złotych z Jarosławem Dąbrowskim, otrzymane od [...]

Egzotyczne owoce… Teraz idziesz w kapciach do pobliskiego sklepiku, bierzesz, ważysz, pakujesz i kupujesz — takie, jakie chcesz i ile chcesz. W latach, kiedy to cały czas Polska była kontrolowana przez Związek Radziecki, mogliśmy jedynie na obrazkach oglądać owoce, które na co dzień nie rosną w naszym kraju. Pomarańcze. To o nich będzie historyjka. A mianowicie w owych czasach albo wyjeżdżało się do Bułgarii, albo do krajów byłego ZSRR. Państwowe Gospodarstwo Rolne organizowało w latach osiemdziesiątych kilka takich wyjazdów i tato mój załapał się na taki oto wyjazd — wspólnie z panem Langnerem, również z Trzebienia. No i wyjechali. W pełni zadowoleni, że będą mogli zaczerpnąć trochę większego świata, wypić lepsze piwko i zjeść nowe dania. W domu czekaliśmy z [...]