Zeszyt Śmierć, nicol503

Jeśli popatrzysz na kres życia nie jak na karę, lecz jako na prawo natury, i wygnasz z serca strach przed śmiercią, odtąd żaden lęk nie ośmieli się zakraść do niego.

Wszystko jest powierzchowne, laluniu, wszystko jest naskórkowe. Jak byłem małym chłopcem, użerałem się ze starymi ciotkami i kuzynkami, z tym całym genealogicznym śmietnikiem, o milion rozmaitych głupstw, ale i o to, że dla nich każde, jak to określały, „przeniesienie się do wieczności”, no, każda śmierć w najbliższym sąsiedztwie była o wiele ważniejsza niż wojna, niż trzęsienie ziemi, które likwiduje dzisięć tysięcy ludzi, niż wszystko w tym rodzaju. Jesteśmy kretynami, ale to tak nieprawdopodobnymi kretynami, Babs, że to w ogóle przechodzi pojęcie, bo po to czyta się całego Platona, wszystkich ojców Kościoła, wszystkich bez wyjątku klasyków, wie się wszystko, co można i czego nie można wiedzieć, żeby dosłownie w tym samym momencie, jak najostatniejszy z idiotów, złapać własną matkę-analfabetkę za chustkę i wściekać się, że rozpacza z powodu śmierci Żydka z rogu ulicy albo siostrzenicy sąsiadki z trzeciego piętra. Opowiadasz jej o trzęsieniu ziemi w Bab el-Mandeb albo o ofensywie na Vardar Ingh i wyobrażasz sobie, że biedactwo poczuje abstrakcyjną litość z powodu zagłady trzech irańskich dywizji!

Czuję, że umieram z samotności, z miłości, z rozpaczy, z nienawiści - ze wszystkiego, co może mi zaoferować ten świat.

Każdy jest przekonany, że jego śmierć będzie końcem świata. Nie wierzy, że będzie to koniec tylko i wyłącznie jego świata.

Z ostatnim tchnieniem podziękuję losowi, że byłem człowiekiem, i iskra rozumu świeciła także w mojej mrocznej duszy. Widziałem ziemię, niebo, pory roku. Poznałem miłość, ułamki prawdy, żądze i rozczarowania. Żyłem na ziemi i powoli nabierałem wewnętrznej pogody. Pewnego dnia umrę; i to także jest cudownie zwyczajne i proste! Czy mogło zdarzyć się ze mną coś innego, lepszego, doskonalszego? Nie mogło. Przeżyłem coś największego i najwspanialszego, los człowieka. Nie mogło mi się przydarzyć nic innego i nic lepszego.

Umiera się na wiele sposobów: z miłości, z tęsknoty, z rozpaczy, ze zmęczenia, z nudów, ze strachu... Umiera się nie dlatego, by przestać żyć, lecz po to, by żyć inaczej. Kiedy świat zacieśnia się do rozmiaru pułapki, śmierć zdaje się być jedynym ratunkiem, ostatnią kartą, na którą stawia się własne życie.