Pierwsze zdjęcie, jakie świadomie przeżyłam, to zdjęcie mojej matki, jeszcze zanim mnie urodziła. Kobieta jest smutna, zamyślona, jakby nieobecna. Kiedy ją potem pytałam o ten smutek - a robiłam to wiele razy, żeby zawsze usłyszeć to samo - mama odpowiadała, że jest smutna, bo się jeszcze nie urodziłam, a ona już do mnie tęskni.
- Jak możesz do mnie tęsknić, skoro mnie jeszcze nie ma? - pytała.

Wiedziałam już, że się tęskni za kimś, kogo się utraciło, że tęsknota jest efektem straty.
- Ale też może być [...]

Podział „ja” na mniej lub bardziej abstrakcyjne konstrukty ma długą tradycję. Począwszy od klasycznej dystynkcji na duszę i ciało, a skończywszy na Freudzie, widzącym w naszej psychice trzy siły, które niezależne, a nawet wrogie wobec siebie, czynią nasze „ja” polem przepychanek i walki: ego, id, superego. [...]
Zawsze wielką przyjemność sprawiały mi wszelkie systemy oparte na rozbijaniu całości na mniejsze współpracujące (bądź nie) ze sobą składniki. Trójca Freuda powinna zostać jednak jak najprędzej poprawiona, trójca ta powinna się zmienić w tetraktys, arcyczwórkę sił, i do ego, id oraz superego powinien dołączyć narrator - siła przekraczająca granice „ja” i komunikujące trzy pozostałe ze światem.

Cierpienie człowieka łatwiej jest mi znieść niż cierpienie zwierzęcia. Człowiek ma własny rozbudowany, rozgłoszony wszem i wobec ontologiczny status, co czyni go gatunkiem uprzywilejowanym. Ma kulturę i religię, żeby wspierały go w cierpieniu. Ma swoje racjonalizacje i sublimacje. Ma Boga, który go w końcu zbawi. Ludzkie cierpienie ma sens. Dla zwierzęcia nie ma ani pociechy, ani ulgi, bo nie czeka go żadne zbawienie. Nie ma też sensu. Ciało zwierzęcia nie należy do niego. Duszy nie ma. Cierpienie zwierzęcia, jest absolutne, totalne.

Literatura tworząc światy o zdumiewającym ontologicznym statusie, wyprowadza nas poza siebie samych i pozwala uczestniczyć w doświadczeniu, które inaczej nie byłoby nam dane. Jeżeli dobrze się zastanowić, to większość naszej wiedzy, doświadczeń, gustów, pasji i emocji ma bezpośredni związek z książkami, które czytaliśmy. Traktujemy postaci literackie jak bliskich nam i całkiem realnie istniejących ludzi. Przywiązujemy się do nich, porównujemy do nich ; niektóre z nich potrafią zmienić nasze życie.

W literaturze chodzi przecież o przekazanie całości doświadczenia, a nie o fakty. Jest ona zabawą w światy i możliwości, wspaniałym, zapierającym dech w piersiach kuglarstwem, które zmiata i unieważnia nasze skrzętne i pragmatyczne porządki, nasze podziały ,,odtąd dotąd", starannie posortowaną zawartość naszych szuflad umysłu.

Niezrozumienie oznacza samotność i pewien rodzaj dystansu, który zwykle towarzyszy nieznajomości kontekstu. To typ najbardziej podstawowej i wstydliwej introwersji, bo przecież wstydzimy się, że czegoś nie rozumiemy. Nasza kultura wychowuje nas do rozumienia i w ten sposób daje nam możliwość kontroli świata. Człowiek nierozumiejący pozbawiony jest możliwości kontroli.