Regres Patriotyzmu

Patriotyzm znacząco zmienił się w ostatnim stuleciu. Nie jest to już ta sama postawa, co dawniej, jedynie jej ersatz. Dawniej, gdy Polska była pod zaborami ludność czuła rozpaczliwą nostalgię do wolności, pragnęła jej dla naszej ojczyzny. Ludzie byli gotowi poświęcić wszystko: ciepły dom, kochającą rodzinę a nawet własne życie. Był to złoty wiek idei patriotyzmu. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku nastroje pozostały niezmienione. W roku 1920 podczas wojny polsko-bolszewickiej ryzyko utraty wolności wywołało kolejną falę patriotyzmu, taką samą, która również towarzyszyła Polakom podczas II wojny światowej. Po 1945 roku w Polsce władzę sprawowali komuniści. Był to marionetkowy rząd, odbierający polecenia z Moskwy. W tamtych czasach postawa patriotyczna nadal była wszechobecna w sercach Polaków, którzy, między innymi świadomi braku pełnej niepodległości, postanowili obalić ówczesny im system. Po wprowadzeniu demokracji w Polsce nastroje patriotyczne zaczęły słabnąć z wielu powodów. Złoty wiek zakończył się, zaś po nim nastąpił gwałtowny regres owej idei. Wszystkie czynniki, które wpłynęły pośrednio, bądź bezpośrednio na nastanie epoki zmierzchu idei patriotyzmu są również dowodami na postawioną przeze mnie tezę w pierwszym akapicie.

Jednym z czynników, przez który postawa patriotyzmu traci zwolenników jest utożsamianie patriotów z nacjonalistami. Faktem jest, iż nie każdy patriota musi być nacjonalistą, zaś wielu nacjonalistów to patrioci, których społeczeństwo postrzega jako ksenofobów a nawet faszystów. Pamiętać jednak należy, że nacjonalizm dzieli się między innymi na narodowych konserwatystów oraz narodowych radykałów. Ksenofobia najczęściej widoczna jest u tych drugich, zaś idee faszystowskie znajdują poparcie jedynie wśród najbardziej radykalnych organizacji. Niestety ludzka niewiedza oraz media, które pokazują tylko tych złych, skrajnych i radykalnych narodowców powodują, że idea patriotyzmu traci zwolenników. Otóż nacjonaliści odbierani są przez społeczeństwo na ogół negatywnie, więc jeśli dojdzie jeszcze do tego omylne bezgraniczne i całkowite utożsamienie ich z patriotami to wizerunek patriotyzmu w oczach ludzi zostaje zszargany a sama postawa traci zwolenników.

Od lat wielu Polska, jako jedno z wielu państw, dąży do większej integracji z Europą w ramach Unii Europejskiej. Zaczęły powstawać nowe idee, które mówią o zjednoczeniu całego kontynentu w jednolity organ państwowy. Poglądy takie zyskują wielu zwolenników, zaczyna powstawać nacjonalizm europejski. Przyczynia się on do zmniejszenia wagi postawom patriotycznym w wielu państwach, nie tylko w Polsce. Taka forma nacjonalizmu zyskuje poparcie, ponieważ nawet jej najbardziej radykalni promotorzy głoszą ksenofobiczne poglądy jedynie wobec państw spoza Unii Europejskiej oraz miłość, przyjaźń i braterstwo ze wszystkimi zrzeszonymi państwami. Ludzie zaślepieni integracją zaczynają działać wedle moralności Kalego. Widzą tylko to, że euro-nacjonaliści wychwalają ich naród, że są tolerancyjni wobec nich itp. Nie widzą jednak nietolerancji wobec innych narodów. To wszystko powoduje, że część ludzi porzuca postawę patriotyczną w imię narodu europejskiego. Efektem tego jest ogólnospołeczna zgoda na to, aby prawo unijne było ponad narodowe, co jest odbierane przez niewielką część ludzi, jako utrata niepodległości. Radykalizuje to poglądy tej mniejszości na tyle, że stają się narodowcami, bardziej radykalnymi, którzy źle są odbierani. Dodatkowo tych ludzi, tak jak już wspomniałem, utożsamia się z patriotami, a więc i postawa patriotyczna traci na tym. Zbyt wielka integracja europejska, nawet jeśli jest ona dobra, zmutowana z euro-nacjonalizmem, jest powodem spadku prestiżu patriotów, jednym z czynników, przez które patriotyzm umiera.

Kolejnym istotnym czynnikiem, który wywołał epokę zmierzchu idei patriotyzmu jest fakt załamania się jedności narodowej. Jest to spowodowane podziałem społeczeństwa kategorią ideologiczną na prawicę i lewicę. Oba obozy zaciekle walczą ze sobą, przez co patriotyzm upada. Patriotyzm nie może kwitnąć w skłóconym społeczeństwie. Ponadto lewicowi politycy w ramach owej walki zajmują się na przykład ostrą krytyką oraz zwalczaniem Kościoła katolickiego, który de facto jest nieodłącznym elementem kultury i tradycji narodu polskiego. Walka wewnętrzna oraz krytyka nieodłącznych elementów świadomości kulturowej prowadzi do zmierzchu idei patriotyzmu. Patriotyzm to między innymi szacunek dla tradycji – zwalczając ją, niszczy się ową ideę.

Jednym z niepodważalnych dowodów na to, że obecnie nadszedł zmierzch patriotyzmu są artyści, którzy zaprzestali promować, idealizować postawę patriotyczną. Dawniej powstawały liczne utwory literackie oraz patriotyczne pieśni. Te ostatnie najbardziej potwierdzają moją tezę. Dawniej powstały takie utwory jak „Dziś do Ciebie przyjść nie mogę” , „O mój rozmarynie” „Legiony to żołnierska nuta” , „Piechota, ta szara piechota” oraz wiele, wiele innych. Obecnie takowe utwory już nie powstają, zaś dla młodzieży w większości są tą pieśni nieznane. Brak dalszego propagowania idei patriotyzmu przez artystów będzie jednym z czynników jej wymarcia.

Obok wyżej wymienionych czynników wpływających na upadek patriotyzmu, na jego zmierzch jest również globalizacja, przez którą do naszej ojczyzny dotarły nowe trendy. Ostatnimi czasy młodzież przejawia wielkie zainteresowanie kulturą Wschodu - Japonii, bądź Zachodu – USA. Z jednej strony jest to pozytywne, ponieważ młodzi uczą się, poznają świat, stają się bardziej tolerancyjni. Z drugiej zaś strony fascynacja obcą kulturą sprawia, iż postrzega się własną, jako pospolitą a nawet nudną. Prowadzi to do zmniejszenia popularności patriotyzmu. Człowiek zafascynowany obcą kulturą, łatwo i nieświadomie może zapomnieć o rodzimej. Globalizacja przyczynia się również do ewolucji idei kosmopolitycznej, która stoi w opozycji do postawy patriotycznej. Z całą pewnością wpływa to negatywnie na ideę patriotyzmu i między innymi przyczynia się do jej zmierzchu.

Kolejnym istotnym dowodem na zmierzch patriotyzmu jest bardzo zła sytuacja gospodarcza kraju. Patriotyzm to miłość do ojczyzny, lecz dla niektórych nie jest to miłość bezgraniczna. Pierwszą z granic jest bezrobocie, które obecnie wynosi 12,5 procent, zaś szacuje się wzrost do 13.5 do końca tego roku. Ponadto przyszłoroczne prognozy również zapowiadają wzrost bezrobocia. Drugą granicą są wysokie podatki, które na obecnym poziomie z pewnością są za wysokie dla ludzi. Sam podatek dochodowy przyprawia ludzi o zawroty głowy, zaś groźba kolejnego podniesienia podatku VAT o palpitacje. Trzecią granicą jest malejąca ilość autorytetów oraz jednoczesne obalanie starych. Polsce brakuje wielkich autorytetów pokroju Piłsudskiego, Dmowskiego, Kościuszki itp. Wracając do pierwszych dwóch granic należy wspomnieć o negatywnym efekcie zmiksowania obu. Otóż wysokie podatki z ogromnym bezrobociem prowadzą do emigracji ludności. Ludzie wyjeżdżają za granicę, znajdują pracę, z czasem namawiają rodzinę do przeprowadzki oraz osiedlają się na stałe. Efektem takowego łańcucha prędzej czy później będzie całkowita, bądź częściowa utrata lub zmiana świadomości narodowej, co z pewnością jest kolejnym dowodem nastania zmierzchu idei patriotycznej. Im więcej ludzi traci świadomość narodową, tym bardziej słabnie patriotyzm.

Reasumując stwierdzam, iż idea patriotyzmu upada. Nastał jej zmierzch. Dowodem na to są wszystkie wyżej wymienione przeze mnie czynniki wpływające na następujący upadek tej idei. Gdyby dziś był złoty wiek postawy patriotycznej to z całą pewnością owe czynniki byłyby tylko pesymistyczną wizją przyszłości. Niestety są one rzeczywistością. Nie można również mówić o ewolucji patriotyzmu. Patriotyzm był i jest w dalszym ciągu taki sam. Jedyne, co się zmieniło to jego popularność – zaś to nie świadczy o żadnej ewolucji. Aby to udowodnić weźmy jako czysto-teoretyczny przykład muzykę lat 80-tych. Była popularna w swoich czasach, później straciła wielu fanów, zaś dziś przeżywa odrodzenie. Zmieniała się tylko jej popularność, przecież nie ewoluowała w żaden sposób, czyż nie? Z patriotyzmem jest tak samo. Zmieniła się jedynie popularność, która zmalała, lecz sama postawa nie uległa żadnej ewolucji. Nie wiadomo jednak czy w przyszłości postawa ta ulegnie przeistoczeniu czy może wymrze całkowicie. Miejmy nadzieję, że owy zmierzch nie zakończy się anihilacją uczuć patriotycznych, lecz ich pięknym świtem.