Doskonałość należy do zdarzeń, o których się opowiada, a nie tych, którymi się żyje.

A ja wszak zawsze stoję po stronie nieszczęśliwych; w człowieku, któremu się dobrze wiedzie, mimo woli dopatruję się zawsze jakiegoś zła.

Po cóż czuwam nieruchomo nad tą książką? Mogę się z niej nauczyć tylko sztuki okazywania mądrości, kiedy namiętności nie sprawują nad duszą swojej tyrańskiej władzy. Zasady moralne są jak leki: bezużyteczne, jeśli choroba pokona zdolność oporu w organizmie. Niektórzy mędrcy chwalą się, że poskromili namiętności, z którymi nigdy nie musieli walczyć: oto przyczyna ich dumy.

Żal za przeszłością, znudzenie teraźniejszością, obawa przyszłości: oto jest życie.

Wszystko, wszystko, co istnieje w pojęciu ludzi jest jedynie wytworem ich fantazji. Dopiero co, wśród skał, widmo śmierci przeraziło mnie; tutaj, w cieniu dębowego lasku, chętnie zamknąłbym oczy do wiecznego snu. Stwarzamy sobie rzeczywistość każdy po swojemu; nasze pragnienia mieszają się z naszymi ideami, pomnażają się; pracujemy w pocie czoła dla czegoś, co w innej szacie tylko nas nudzi, a nasze namiętności są w gruncie rzeczy tylko efektem naszych złudzeń. Wszystko, co mnie otacza, przypomina ten błogi sen - moje dzieciństwo.

Wszędzie, we wszystkich krajach, widywałem zawsze trzy gatunki ludzi: nielicznych, którzy rozkazują; ogół, który im służy, i wielu takich, którzy przypochlebiają się i intrygują. My rozkazywać nie możemy i może nawet nie bylibyśmy dość po temu sprytni; nie jesteśmy ślepi i nie chcemy być ślepo posłuszni, a intrygami gardzimy. Najlepiej żyć jak te bezpańskie psy, którym nie dostaje się ani chleb, ani kije.

O Naturo! Czy jesteśmy ci na coś potrzebni, my nieszczęśni, czy patrzysz na nas jak na robaki i owady, które mrowią się i mnożą, nie wiedząc po co żyją? Ale skoro obdarzyłaś nas tym złowrogim instynktem życia, który sprawia, że człowiek nie upada pod brzemieniem swoich ułomności i jest nieodparcie posłuszny twoim prawom, po cóż dałaś nam także ten jeszcze bardziej zgubny dar - rozum? Dotykamy ręką wszystkich naszych klęsk, a nie wiemy, jak je naprawić.

Szczerze mówiąc, nie doznałem tak wiele dobrego od ludzi, żebym był skłonny od razu im zaufać, ale z drugiej strony wieść życie tyrana, który w każdej minucie drży z lęku, że go ktoś zamorduje, wydaje mi się powolnym i upokarzającym konaniem.

Biada mi, gdybym nie słuchał także mego serca! Rozum? Rozum jest jak wiatr: gasi pochodnie, ale roznieca pożary.

Dlaczego zawsze twoje zmysły odczuwają tylko ból, niby ciało odarte ze skóry, które wzdryga się boleśnie w zetknięciu z najlżejszym nawet powiewem wiatru? Ciesz się światem taki, jakim jest, a będziesz żył spokojnie i nie tak szaleńczo. Ale gdyby ktoś wygłaszał mi tego rodzaju kazania, a ja powiedziałbym mu na to: "Kiedy dostajesz nagle gorączki, zróbże tak, żeby puls bił ci wolniej, a będziesz zdrów" - czy nie miałby powodu uważać mnie za płonącego groźniejszą gorączką? Jakże mogę rozkazywać mojej krwi, żeby wolniej płynęła w żyłach?

To prawda! Nieszczęśliwy potrzebują innego świata, odmiennego od tego, gdzie spożywają gorzki chleb i piją wodę zmieszaną ze łzami. Wyobraźnia go stwarza, a serce znajduje w nim pociechę. Cnota, tutaj zawsze prześladowana, trwa w nadziei na przyszłą nagrodę - ale nieszczęśni ci, którzy po to, by nie stać się zbrodniarzami, potrzebują religii!

Toteż jeśli w czyjejś duszy wrą prawdziwie silne namiętności, winien albo je zdławić, albo schronić się, jak orły i dumne dzikie zwierzęta, na szczyty gór i w niedostępne puszcze przed zawiścią ludzi. Duchy wzniosłe wyrastając ponad głowy motłochu, który czując się znieważony ich wielkością usiłuje zakuć je w łańcuchy albo wyszydzić, i nazywa szaleństwem uczynki, jakich on, tkwiący w bagnie, nie może nie tylko podziwiać, ale nawet znać.

W co motłoch bez dowodów uwierzył, jakże byśmy to mogli dowodami obalić?

Światło wierzy, że przemieszcza się szybciej od wszystkiego, ale się myli. Nieważne, jak szybko pędzi, zawsze odkrywa, że ciemność dotarła na miejsce wcześniej i już na nie czeka.